an essay on female protagonists of different literary texts.

14.1.2014

Hicret OSTA

The Chrysanthemums and The Penelopiad

          If there is a story from mythology, it cannot be the story of women and men or relationships between them. It is only the story of men, and women are objects in there. However, although Margeret Atwood uses characters and plot from Greek mythology in The Penelopiad, she can deal with the hegemony of men over women through the voice of story-teller which belongs to the first-person. Because the protaganist of The Penelopiad is a woman and she talks to us as the first-person narrator throughout the novel, this point of view generates majority of a woman’s perception of many events. So, readers do not only expose to the perception, experiences, emotions, thoughts as well as acts of a woman, but also they hear all them from a subjective voice. Therefore, it is easy to acknowledge realities of women’s world which consist of the double standards and the hegemony of men. In this sense, Margeret Atwood says that in the beginnig of her book:

I’ve chosen to give the telling of the story to Penelope and to the twelve hanged maids. The maids form a chanting and singing Chorus which focuses on two questions that must pose themselves after any close reading of The Odyssey: what led to the hanging of the maids, and what was Penelope really up to? 

          Similarly, there is a female protaganist which is named Elisa Allen in The Chrysanthemums by John Steinbeck. The character also has deppressed mode and lives with emotional presure. However, we do not hear her voice directly, because the author introduces her from the third person point of view. Readers can recognize Elisa and her borring life thanks to her acts, clothes, the pattern of her behaviour, and dialogues between her and men. “Elisa straightened her back and pulled on the gardening glove again. “Yes. They’ll be strong this coming year.” In her tone and on her face there was a little smugness.” as in this sentence.

          In my opinion, although the themes of two literary texts are similar and a woman is the centre of these stories, the choices of the different narrative technicques have extra meanings. A possible one is that although Steinbeck’s narrator stands close to Elisa, its voice is more objetive than the narrator of Atwood. It voices all things as they are. So, readers can understand the feelings of Elisa impartially. However, Atwood does not leave it to luck and she enables Penolope to talk to readers with her feelings. So, a feminist perspective in The Penelopiad can be felt easily. Because readers identify themselves with Penelope by directly hearing many events from her, they find themselves in Penelope. This provides more partial perspective.          

          In two literary texts, the protagonists have similar life style and no problem seemingly. Although they are married to responsible men who are have a house, a business, wealth, and so on, they feel compressed and have to create a closed world because of the double standards and ambiguities in their lives. Their own worlds which are also similar at least their pains and experiences may be named their “sanctuary” or “hudud”, because the women only let valuable materials (for them) be in there. Of course, these materials differentiates from each other the aspect of appearence, but have the same functions in their lives.

          In this sense, it can be said that the chrysanthemums of Elisa are equal to the maids of Penelope, and they are also the symbolic challenge of the women against the external environment. Elisa just is happy and interested in others when she talks about her flowers. Although she refuses that “the man on the wagon” asks her to “mend pots and sharpen knives and scissors” a few times, she gives a few pots to him after he mentions the chrysanthemums. So, the man values her world and can understand her by talking about the flowers. Identically, Penelope struggles against “suitors” by means of “the maids”.

          In conclusion, because the female protagonists think that the world is wrong with them and cannot exist powerfully, they choose to make some weapons which are the flower ara the maids against the external world and can fight for survival by means of them.

"zelig's own existence is non-existence"

14.1.2014

Hicret OSTA

ZELİG

           In Woody Allen's film, a mockumentary, “Zelig”, Leonard Zelig who can change his thougts, appearence, attitudes, acts, pronunciation as well as religion regarding his social environment is protagonist. The very diffirent situation is the subject of the film and it explained in the beginning of the film:

“His story reflected the nature of our civilization character of our times. Yet it was also one man's story and all the themes of our culture were there heroism, will, things like that but when you look back on it, it was very strange.”

          In this sense, the story of Leonard Zelig is universal and also belongs to all humanity. We can see that important things for people are very conditional and changeable throughout of the film.  If a person is very popular as a hero, she or he would be shaken by the scandals. In my opinion, Leonard Zelig is influenced by the chaotic situation and produces “immediate change in every aspect of his life ” as a psychological and physical defense mechanism. However, that leads Leonard Zelig to feel disorientedly. The conversation between him and his doctor indicates:

Z: How should l know? l'm not a doctor.

D: You're not?

Z: No. Am l? Who are you?

D: What do you mean? These are tough questions.

D: Leonard Zelig?

Z: Who is he?

D: You.

Z: l'm nobody. l'm nothing. I catch me. l'm falling.

          Another strange situation related to Leonard Zelig is that he can be different persons who are utterly opposite each other. While he is a jew, he can immediately a soldier of Hitler or a black or a Hollywood star. These changes are very ironically and also refers to the changeability of the world and people’s perception.

          Well, why does he seem as “the other” who is a hero or a villain instead of a welcomed one? Maybe, it is explained that if he is already a such people, he does not need the change in any social environment. Neither being a hero, nor being a villain is regarded as an advantage by the society. It only pays attention to whether there is any spectacle or not. So, the other always is risky position as Leonard Zelig is.

“Zelig has sold his life story to Hollywood for a large sum of money. When the scandal breaks the studio demands its money back. Zelig can only return half. The rest has been spent. Outraged, the studio gives him half his life back. They keep the best moments.He is left with only his sleeping hours and mealtimes. Zelig is shaken by the scandal, but it is only the beginning.”

          Unlike this situation,  the villain can unexpectedly become a hero and begin to keep in good with the society.

“New York welcomes back Eudora Fletcher and Leonard Zelig, the human chameleon. His remarkable feat of aviation fills the nation with pride and earns him a full presidential pardon. Forgiving multitudes flock to see him as he sits by the side of his plucky bride-to-be. Their journey of triumph leads to City Hall. New York's greatest honor, the Medal of Valor is bestowed on Zelig by Carter Dean. You are a great inspiration to the young of this nation who will one day grow up and be great doctors and great patients.”

          Ironically, the weak and indecisive manner of the society is stated by following sentences in this film:

 “And for a time, everyone loved him and then people|stopped loving him. Then he did this stunt with the airplane and then everybody|loved him again. And that was what|the twenties were like.”

         

          In conclusion, because the other one has desadvantages of being different from normal people, he or she cannot adapt to life of them. In other words, it seems that the value of the other is related to the perception of the society, which causes the other to be alienated from the rest of the world.

Maaile, Ocak '17 sayısı

21.01.2017

Hicret OSTA

 “YÜREK” İNSANI  

     Yürekdede ile Padişah, Cahit Zarifoğlu’nun  çocuk kitabı görünümlü fakat özünde yetişkinlere de hitap eden, devlet-halk ilişkisinin inanç düzlemindeki yapısını naif bir üslupla hikaye eden eseridir. Kitap içinde geçen öykünün kabuğunda, Yürek Hasan (yani Yürekdede) ile hanımı Ayşe Nine’nin köyden yaylaya göçleri esnasında yaşadıkları olay dizisini izleriz. Tebdil-i kıyafet yapan padişah ve vezirlerine rast gelen yaşlı çiftimiz, yolculuk esnasında sahip oldukları tek develerini misafirleri için sofrada sunmaktan geri durmazlar. Nihayetinde padişahın takdirini kazanan bu davranış neticesinde, Yürekdede şehre davet edilir ve fakat Yürekdede hikayenin sonunda bir kez daha asıl Padişah’a ulaşmanın şükrü içerisindedir yalnızca. Fakat bu noktaya gelinceye dek hikayenin vurguladığı adil düzen ve devlet reisliği profilinin altındaki sağlam aile yapısının mevcudiyetini görmek, kitabın ana mesajlarından birini teşkil etmektedir.

     Yürekdede ile Ayşe Nine’nin yürekleri ısıtan aile tablosu içinde insanlara örnekledikleri davranışlar, kitabın başı ve sonu arasında hiç kesilmeden birbirini takip eder. Bu sürerliliğin tuğla gibi ördüğü sağlam aile yapısı ise bizzat yönetimde olan devletin de mahiyeti hakkında bilgi verir. Böylece halk içindeki sıradan bir insandan en tepedeki yöneticiye kadar birbirine eklemlenen bir iyilik-güzellik halkası örülür.

     “Köyün sağlam bir insan damarı” olan Yürekdede ile Ayşe Nine’nin geçimlik sırları kitabın ilk başı itibariyle sunulur. Hastalık ve yaşlılık nedeniyle köyden yaylaya geç bir vakitte göç etmek durumunda kalan yaşlı çiftimiz, hareket edecekleri gün hususunda birbirlerinin fikirlerini itina ve dikkatle sorarlar. “İşte ne zaman bir iş tutacak olsalar, tam evli oldukları şu altmış beş yıldır hep böyle konuşur, çoğu zaman da böyle, birbirlerinin gönüllerini hoş tutmak için gayret etmekten, yapacakları işi unuturlarmış.”¹ Aile meclisindeki istişareye her daim vurgu yapan eser, ilerleyen safhalarda Yürekdede ile Ayşe Nine’nin bu kalbi rikkatlerinin kaynağını da gösterir:

“İki seccade serdiler.

Biri önde biri bir arşın geride.

Sünnetleri kıldılar iki rekat. Başlarını indirip bir müddet sessiz sessiz durdular.

Sonra Hasan Dede kalktı. Kamet getirdi.

Kalın, erkek, mübarek bir sesle.

O imam oldu, Ayşe Nice cemaat...

Bir namaz kıldılar ki bedenleri de ruhları da biz diyelim arşı alada, siz deyin cennet bahçelerinin güllüklerinde.

Onların yüreklerindeki ritimlerle görebilen olsa, der ki:

__ Dünya bunlardan sorulur, kainat bunlara verilmiş, ol deseler olur, yıkıl deseler yıkılır...(11)”

     Aile içinde her daim cemaat temin edilerek kılınan namaz, hem aile hem devlet bazındaki nizamı ve huzuru hissettirir hikaye boyunca. Zira Rablerinin huzuruna tam bir teslimiyetle ve birlik içinde varan halk, başlarındaki yöneticilerinin niteliğine dair de bilgi sunmaktadır esasında. Ailelerin bile cemaat olmaktan geri durmayan birlik yapısı, halka halka örülen bütün bir toplum yapısının temellerine ve bu topluma sağlanan adil ve anlayışlı bir yönetim kadrosunun varlığına işaret eder.

     Sadece namaz gibi farziyetlerle değil, sünnetlerle de hemhal olup hayatlarını şekillendiren Yürekdede ile Ayşe Nine: “Birlikte oturup bir kaptan çorba içtiler. Tabağın dibini ekmekle sünnetlediler. Sofra bezine dökülmüş ekmek kırıntılarını bir bir bulup besmeleyle ağızlarına koydular. Derken eşyalarını toplamak bir saatlerini bile almadı. Bir kat ince yatak. Küçük bir kıl çadır. Bir iki erzak torbası... Bir ibrik, bir küçücük leğen, birkaç sahan, bir tek kazan, birkaç tas, bir bakraç (13).” Sadelikleriyle adeta Peygamber hayatını anımsatan bu güzel insanlar, sadece dünyalık ihtiyaçları kadarıyla yolculuğa koyulurlar. Hem dünya hayatından göçü de hatırlatan bu yolculuğun hikmetleri, aslında bu yalınlığa haizdir. Dünyayı yüreklerinden çıkaran insanların kurdukları ailelerde şahsi menfaatten ziyade diğerkâmlığın ortaya çıkacağı aşikardır. Yine parça-bütün ilişkisi göz önüne alındığında  fertten aileye, oradan toplum ve devlete değin hem ters hem düz bağlantılar zincirinde dünyanın araçsallaştırıldığı bir sistem ideali kendi varlığını ortaya koyar böylece.

     Yalınlığın getirdiği mütevazılığın devlet ayağındaki temsiliyeti, tebdil-i kıyafet ile dolaşan padişah ve vezirlerinin kendilerini Yürekdede’ye takdimlerinde hissedilir:

“__ Bu yiğitlerin başı başkanı sen misin oğul?

Gülmüş adam.

__Bunların herbiri değerli arkadaşlarımdır. Başkan bilirlerse beni başkanları sayılırım, ama derlerse ki köleleriyim, o zaman da köleleri olurum onların (26).”

     Eserdeki bir etkileyici sahne de Yürekdede’nin misafirlere ikram etmek için deveyi Ayşe Nine’ye teklif etmesi ve buna karşı yaşlı kadının cevabıdır: “Vah dedi Ayşe Nine vah benim kara başım, kara yazgım. Amanın aman, ben yanmışım helak olmuşum da haberim yok. Allah sana uzun ömürler versin, benden alsın sana versin. Vah bana ki ben niye daha önce bunu düşünemedim. Dünya malı, dünya hırsı benim gözümü kör etmiş de haberim yok (30).” Misafir karşılama noktasında, kendilerinin az sayıda da olsa eşyalarını taşımalarına yardımcı ve tek mal varlıkları olan deveciği hiç duraksamadan sofraya sunmaları da yine ailenin kurulduğu temel değerlerden cömertliğin altını çizmektedir. Halkından yöneticisine, büyüğünden küçüğüne “alan el” olmaktan ziyade “veren el” olmayı tercih eden bir topluluğun da yine adil bir yönetimden başkasıyla yönetilmedikleri veya yönetilemeyecekleri apaçıktır.

     Tebdili kıyafetteki padişahın iltifat ve takdirine mazhar olan Yürekdede şehre davet edilir, padişahı ziyaret ve eğer ki bir ihtiyacı var ise bunu gidermesi amacıyla. Hikeyenin sonunda, halen karşılaştığı kişilerin kim olduğundan habersiz, yolculukları esnasında yardımcı olması için belki bir deve isteyebilirim padişahtan diye davete icabet eden Yürekdede, namaz esnasında padişahın duasına şahit olur: “Ya Rabbi, sen Kerim’sin, Rahim’sin, yüceler yücesisin, bana rızık ver. Bana sıhhat ver (49).” Bunun üzerine şöyle söyler kendi kendine Yürekdede:

“Bunun da elinde bir şey yok. Ben de geldim ondan istemeye. Baksana o da bir başka padişahtan istiyor. Bense onunla sarayına gitmeye razı oldum. Bu doğru değil. Hemen çıkıp çadıra döneyim. Yol boyunca da, ağaçlarla çiçeklerle havayla suyla dost ola ola bütün hacetlerimi Allahıma açayım. Ben de yalnız ondan isterim. Yanımda şunun gibi ihsanı bol bir padişah da olsa, başkasındn istemem. İstersem edebi tecavüz olur. Allah’ın gücüne gider (49).”

     Son tahlilde padişahlar padişahını bir kez daha idrak eden Yürekdede, Ayşe Nine’nin yanına döner ve yolculuklarını tamamlarlar. Hikayenin başı itibariyle adil bir düzen ve yönetimin dinamiklerini sunmaya çalışan eserdeki en temel nokta, fert ve aile hususiyetlerinin şekillendiği düzlemdir. Yukarıda örneklerine değindiğimiz bu düzlem, Kur’an ve Sünnet harcıyla şekillenmiş irfani bir yaşam tarzıdır ki istişareden, mütevazılığa, cömertlikten güvene dek pek çok beşeri ilişkinin ideal şeklini sunar. Fertten aileye, toplumdan devlete kadar birlik ve bütünlük içinde yüreklerimizi yeniden dirilttiğimiz nice devletli günlere niyazıyla...

    

_________________________________________________

1. Cahit Zarifoğlu, Yürekdede ile Padişah  (İstanbul: Akabe Yayınları, 1988), 9. Bu yazıda Yürekdede ile Padişah  kitabından yapılacak alıntılar, metinde parantez içinde sayfa numarası verilerek gösterilecektir.